AJURWEDA

PORADNIK O AJURWEDZIE

„Pochodząca z Indii ajurweda zdobyła w ostatnich dwóch dekadach dużą popularność w świecie zachodnim. Jest to zrozumiałe, gdyż kuracje ajurwedyjskie są uniwersalne i efektywne w przypadku wielu dolegliwości. Ajurweda nadaje się zarówno do leczenia, jak i do zapobiegania chorobom, służy również jako terapia odmładzająca, rewitalizująca i poprawiająca ogólne samopoczucie. Holistyczne podejście, przy uwzględnieniu indywidualnych potrzeb każdego kuracjusza, odróżniają ten system od medycyny konwencjonalnej.

Słowo ajurweda przywodzi na myśl dalekie kraje i egzotykę. Każdy, kto interesuje się zdrowiem, z pewnością o niej słyszał, wiele osób jednak nie wie dokładnie, na czym ona polega. W zrozumieniu ajurwedy pomaga tłumaczenie samej nazwy: słowo „ajurweda” wywodzi się z sanskrytu i oznacza dokładnie wiedzę („veda”) o życiu („ayus”).

Fundamentem ajurwedy jest postrzeganie zdrowia jako dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Ciało nie może być postrzegane w oderwaniu od duszy, a człowiek nie może być oddzielony od swojego środowiska. Według ajurwedy na zdrowie wpływają liczne czynniki, takie jak emocje, rozum, zachowanie, miejsce zamieszkania, stosunki społeczne, a także pory roku. Są one uwzględniane podczas diagnozy i terapii ajurwedyjskiej.

Zabiegi ajurwedyjskie są bardzo zróżnicowane. Ich bazą jest odpowiednie, ustalane na podstawie typu konstytucji wyżywienie, a także ziołolecznictwo, w którym stosuje się ponad 3000 różnych roślin i ziół, oraz różne techniki oczyszczania (np. Panchakarma) i masaże z wykorzystaniem olejków. Zabiegi uzupełniają joga i medytacja.

Celem kuracji jest przeciwdziałanie chorobom i utrzymanie dobrego samopoczucia, jednak autentyczna ajurweda pomaga również leczyć dolegliwości takie, jak reumatyzm czy wysokie ciśnienie.

Starożytna sztuka leczenia

Korzenie ajurwedy sięgają czasów epoki wedyjskiej starożytnych Indii – zakłada się, że ajurweda liczy sobie ponad 5000 lat. Według legendy wiedza o leczeniu została zgromadzona przez mędrców zwanych Riszi, którzy przez setki lat przekazywali ją wyłącznie ustnie. Dopiero w pierwszych wiekach naszej ery wiedza ta została spisana i powstały klasyczne teksty, tzw. Czaraka Samhita oraz Suszruta Samhita, stanowiące do dziś podstawy tego systemu medycznego.

Pierwsze ajurwedyjskie szkoły zostały ponownie otwarte w latach 20. XX wieku, w czasach Ghandiego. Ajurweda uzyskała status oficjalnego systemu medycznego w 1947 r., po odzyskaniu przez Indie niepodległości.

Typy dosza

Typy dosza są kluczem do zrozumienia ajurwedy jest system tzw. dosz (dosza). Według tego systemu filozoficzno-medycznego każdym ciałem kierują trzy podstawowe, składające się z pięciu żywiołów, bioenergie: Vata, Pitta i Kapha. Różnorodne funkcje dosz przejawiają się w ich charakterystycznych właściwościach, opartych na pięciu elementach: eterze, powietrzu, ogniu, wodzie i ziemi. Elementy te łączą się ze sobą, tworząc dosze.

VATTA – składająca się z powietrza i eteru, jest źródłem energii życiowej.  Za jej charakterystyczne właściwości uznaje się lekkość, ruchliwość, subtelność, zmienność, suchość i zimno, a w organizmie odpowiedzialna jest ona za układ ruchu, mięśnie, organy wewnętrzne, krążenie krwi, oddychanie oraz zdolność do koncentracji.

PITTA – na którą składają się woda i ogień, kieruje przede wszystkim przemianą materii. Charakteryzują ją gorąco, lekkość, płynność, ostrość i lekka oleistość. Jej zadaniem jest regulowanie temperatury ciała, trawienia, przemiany materii, krwi oraz stanu skóry. Pitta odpowiada za działanie umysłu, zdolność wyrażania emocji oraz wzrok.

KAPHA – zbudowana z żywiołów ziemi i wody, jest powiązana przede wszystkim z odpornością na choroby. Jej główne właściwości to ciężkość, zimno, słodycz, stabilność, powolność, oleistość, gładkość,  stałość, powolność. Kapha reguluje płyny w organizmie, odpowiada za psychiczną stabilność i równowagę oraz pamięć.

Jakim typem dosza jestem? Ajurwedyjskie typy konstytucyjne Każdy człowiek łączy w sobie wszystkie trzy dosze, przy czym jedna lub dwie z nich mogą mieć charakter dominujący. To właśnie typ dominujący kształtuje cielesne i psychiczne cechy człowieka. Ajurweda rozróżnia 7 głównych typów dosza (konstytucji): Vata, Pitta, Kapha, Vata-Pitta, Pitta-Kapha, Vata-Kapha i Vata-Pitta-Kapha.

Typ konstytucji opisuje mocne i słabe strony organizmu; jest on także informacją o jego odporności oraz podatności na choroby, wpływa na jego reakcję na jedzenie, klimat i warunki życiowe. Ustalenie typu dosza jest więc podstawą każdej terapii.

Typ VATTA: Delikatna budowa ciała i niska waga. Skłonność do suchej skóry. Niska toleracja zimna i wiatru. Zmienny apetyt, nieregularne trawienie, skłonność do zatwardzeń. Zdolność do szybkiej reakcji i łatwe rozumienie nowych rzeczy, krótka pamięć, skłonność do zamartwiania się i problemów ze snem.

Typ PITTA: Cięższa budowa ciała, skóra normalna, słaba tolerancja gorąca, spory apetyt, dobre trawienie, preferencja zimnych napoi i pokarmów, często rude włosy, piegi, znamiona; pracowitość, systematyczność, średnio szybkie uczenie się i przeciętna pamięć, dobry mówca, sprawny intelekt, przedsiębiorczość, odwaga, łatwo niecierpliwi się i denerwuje.

Typ KAPHA: Stabilna, dość ciężka budowa ciała, skłonność do tłustej skóry, przeciętny apetyt, wolne trawienie, mocne, ciemne włosy, siła i wytrzymałość, metodyczność, spokój, zrównoważona osobowość, dobra pamięć długotrwała, dobry, mocny sen, rzadko traci kontrolę. Powyższe charakterystyki są tylko ogólnym zarysem typów ajurwedyjskich. Szczegółową analizę typu konstytucji tworzy lekarz ajurwedyjski.

Zdrowie i choroba w ajurwedzie 

Zdrowie i choroba w ajurwedzie według nauki ajurwedyjskiej równowaga dosz jest podstawą zdrowia. Gdy Vata, Pitta i Kapha funkcjonują płynnie i bez zakłóceń, człowiek osiąga harmonię i jest zdrowy. Zachwianie tej harmonii prowadzi do złego samopoczucia, a w dłuższym zakresie do chorób.

Na równowagę dosz wpływ ma wiele czynników związanych ze środowiskiem, np. pora roku lub nawet pora dnia, odżywianie, praca, pogoda, sen i stres.

Celem zabiegów ajurwedyjskich jest przywrócenie harmonii i zapobieganie wystąpieniu choroby. W przypadku niewielkich zakłóceń wystarczają małe zmiany w sposobie odżywiania i niektóre zabiegi, np. masaże z wykorzystaniem olejków. W przypadku dużego zachwiania równowagi dosz konieczna jest oryginalna kuracja ajurwedyjska z Panchakarmą.

Kuracja ajurwedyjska: Panchakarma

Panchakarma jest specjalną, ajurwedyjską kuracją oczyszczającą, dzięki której z ciała usuwane są wszelkie toksyny i złogi oraz przywracana jest równowaga pomiędzy doszami. Jest ona zalecana w przypadku następujących dolegliwości: reumatyzm, choroby serca i układu krążenia, chroniczne bóle głowy, nerwica i bezsenność, stres, wypalenie zawodowe, chroniczne infekcje nosa i oskrzeli, probelmy z przemianą materii, wysoki cholesterol, cukrzyca, alergie, stany pooperacyjne oraz złe samopoczucie po chemioterapii, szum w uszach, wysokie ciśnienie krwi.

Kuracja oczyszczająca jest dość wymagająca i męcząca dla organizmu, dlatego na jej przeprowadzenie należy przeznaczyć minimum 2, a najlepiej 3 tygodnie. W skrajnych przypadkach może być wymagany pobyt nawet dłuższy.

Diagnoza

Kurację rozpoczyna intensywne badanie przez lekarza ajurwedyjskiego, który zastosuje różnorodne metody. Badanie to opiera się przede wszystkim na diagnozie pulsu, na podstawie której lekarz określa, w jakim stanie znajdują się dosze i gdzie zaistniał brak równowagi. Podczas konsultacji lekarz zbada również stan skóry, włosów, paznokci i oczu i na podstawie tego badania ustali typ dosza i przepisze odpowiednie dla niego zabiegi.

Zabiegi

Terapia oczyszczająca składa się zawsze z 3 etapów:

Purvakarma – procesy przygotowawcze

Panchakarma – oczyszczanie organizmu

Paschatkarma – relaksujące zabiegi końcowe

LEKSYKON AJURWEDYJSKI

Abhyanga: masaż całego ciała z ciepłym olejkiem.

Agni: siła trawienna, uniwersalna baza, opisująca przemianę materii oraz witalność.

Ama: złogi i toksyny zgromadzone w komórkach.

Dhatu: tkanki powstałe ze spożytego i przetrawionego pokarmu; ajurweda rozróżnia siedem ich rodzajów.

Dosza: system regulacji bioenergetycznej, regulujący funkcje organizmu. Wyróżnia się 3 rodzaje dosz: Vata, Pitta i Kapha.

Garshan: suchy masaż całego ciała rękawicami z surowego jedwabiu.

Ghee: masło klarowane, uważane za eliksir życia.

Kapha: dosza zbudowana z elementów wody i ziemi, odpowiadająca za budowę ciała i równowagę płynów w ciele.

Marma: punkt łączący materię ze świadomością; na skórze istnieje 107 punktów marma, które mogą być stymulowane przez dotyk.

Nasya: jeden z zabiegów Panchakarmy. Składa się z zabiegów olejowych, parowo-ziołowych, kompresów  i płukania nosa.

Ojas: esencja energii, powstała w wyniku dobrego trawienia.

Panchakarma: ajurwedyjska terapia oczyszczająca, uwalniająca ciało od złogów i przywracająca równowagę.

Pinda Sweda: masaż całego ciała stemplami wypełnionymi ryżem i zbożem.

Pitta: dosza zbudowana z elementu ognia, odpowiedzialna za trawienie i przemianę materii oraz utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała.

Prana: życiodajna energia.

Srota: kanały w ciele, poprzez które transportowane są substancje fizyczne.

Udvarthana: masaż pastą z olejów i zbóż, przeprowadzany symultanicznie przez dwóch terapeutów.

Vasti: oczyszczająca lewatywa.

Vata: dosza zbudowana z elementów powietrza i eteru, odpowiedzialna za ruch, aktywność i kontrolujące pozostałe dwie dosze”.